Có thể rất nhiều bạn sẽ trả lời là KHÔNG cho câu hỏi nêu ở đầu bài, vì ở ngay trang đầu tiên của các mẫu đơn BI luôn có đoạn sau (hoặc không giống về nguyên văn nhưng đại ý cũng tương tự như thế) như là một điều kiện tiên quyết để cho Đơn bảo hiểm BI được kích hoạt trách nhiệm:

"The Insurer will pay... the loss resulting from such interruption... provided that at the time of the happening of the Damage there shall be in force an insurance covering the property of the Insured against such damage and that:

(i)             payment shall have been made or liability (shall have been) admitted therefor,..."

(Xin lưu ý rằng chữ cuối cùng là "therefor" như ở trên mới đúng, không phải là "therefore" như rất nhiều phiên bản mà tôi thấy nhiều công ty bảo hiểm áp dụng – có lẽ do lỗi đánh máy)

Tạm dịch là:

"Nhà (công ty) bảo hiểm sẽ bồi thường tổn thất từ gián đoạn kinh doanh… với điều kiện là tại thời điểm xảy ra Thiệt hại phải có một hợp đồng bảo hiểm đang có hiệu lực bảo hiểm cho tài sản của Người được bảo hiểm đối với chính thiệt hại đó và rằng:

(i)             việc thanh toán bồi thường theo hợp đồng bảo hiểm tài sản đó đã được thực hiện hoặc trách nhiệm theo hợp đồng bảo hiểm tài sản đó đã được thừa nhận, ... "

Như vậy là với câu trên và nếu chỉ dừng ở đó, thì câu trả lời KHÔNG cho câu hỏi nêu ở đầu bài là hoàn toàn chính xác vì nó đã nói rất rõ rằng phải có một hợp đồng bảo hiểm tài sản đang có hiệu lực và đã trả bồi thường hoặc nhận trách nhiệm cho thiệt hại vật chất ấy thì Đơn bảo hiểm BI mới có thể bồi thường được.

Đến đây, một câu hỏi đặt ra là trong trường hợp rủi ro gây thiệt hại vật chất đối với tài sản là thuộc phạm vi bảo hiểm của Đơn bảo hiểm thiệt hại vật chất, nhưng chỉ vì một lý do duy nhất là thiệt hại vật chất ấy thấp hơn mức khấu trừ (deductible) của đơn bảo hiểm thiệt hại vật chất nên không được bồi thường theo Đơn bảo hiểm đó, vậy thì trong trường hợp đó Đơn bảo hiểm BI có kích hoạt để bồi thường cho phần gián đoạn kinh doanh không?

Câu trả lời tất nhiên cũng là KHÔNG nếu như đoạn câu đã trích ở trên chỉ dừng lại ở đó.

Nhưng, thật là may mắn cho khách hàng của chúng ta là cái câu đó chưa dừng lại ở đó mà nó còn một đoạn được đánh số (ii) nữa tiếp theo đoạn (i) như sau:

(ii) payment would have been made or liability would have been admitted therefor BUT FOR the operation of a proviso in such insurance excluding liability for losses below a specified amount"

Câu này được viết bằng thức giả định của tiếng Anh (subjunctive mood). Cụm từ "BUT FOR" tôi cố tình viết chữ in hoa ở trên để lưu ý các bạn rằng nó thường đi sau một mệnh đề "would-have" (thức giả định không có thật), cụ thể trong câu trên là "would have been made (admitted)" để diễn đạt cái ý rằng NẾU NHƯ KHÔNG có cái sự việc sau cái cụm từ BUT FOR thì sự việc trước đã được thực hiện rồi (điều đó cũng có nghĩa là vì có cái sự việc sau ấy nên sự việc trước đã không thể thực hiện được).

Cụm từ "BUT FOR" chuyển sang tiếng Việt có nghĩa là "NẾU NHƯ KHÔNG", theo đó đoạn (ii) kể trên nếu được dịch sang tiếng Việt thì có thể được viết như sau:

"(ii) việc thanh toán bồi thường theo hợp đồng bảo hiểm tài sản đó lẽ ra đã được thực hiện hoặc trách nhiệm theo hợp đồng bảo hiểm tài sản đó lẽ ra đã được thừa nhận NẾU NHƯ KHÔNG có sự tác động của (bất cứ) điều khoản nào trong hợp đồng bảo hiểm đó loại trừ trách nhiệm (chỉ) vì tổn thất nằm dưới một mức quy định nào đó"

Như vậy kết hợp với cả 2 đoạn (i) và (ii) thì đoạn câu đã dẫn được viết lại đầy đủ như sau:

“The Insurer will pay... the loss resulting from such interruption... provided that at the time of the happening of the Damage there shall be in force an insurance covering the property of the Insured against such damage and that:

(i)             payment shall have been made or liability (shall have been) admitted therefor, or

(ii)            payment would have been made or liability would have been admitted therefor UT FOR the operation of a proviso in such insurance excluding liability for losses below a specified amount"

Và tương ứng được chuyển thành tiếng Việt là:

"Nhà bảo hiểm sẽ bồi thường tổn thất từ gián đoạn kinh doanh… với điều kiện là tại thời điểm xảy ra thiệt hại phải có một hợp đồng bảo hiểm đang có hiệu lực bảo hiểm cho tài sản của Người được bảo hiểm đối với chính thiệt hại đó và rằng:

(i) việc thanh toán bồi thường theo hợp đồng bảo hiểm tài sản đó đã được thực hiện hoặc trách nhiệm theo hợp đồng bảo hiểm tài sản đó đã được thừa nhận, hoặc

ii) việc thanh toán bồi thường theo hợp đồng bảo hiểm tài sản đó lẽ ra đã được thực hiện hoặc trách nhiệm theo hợp đồng bảo hiểm tài sản đó lẽ ra đã được thừa nhận NẾU NHƯ KHÔNG có sự tác động của (bất cứ) điều khoản nào trong hợp đồng bảo hiểm vật chất đó loại trừ trách nhiệm (chỉ) vì tổn thất ấy nằm dưới một mức quy định nào đó”

Trong ngữ cảnh trên thì "tổn thất dưới một mức quy định nào đó" không là gì khác là "tổn thất dưới mức khấu trừ" trong đơn bảo hiểm vật chất.

Đến đây thì đáp án đúng đối với câu hỏi đề cập ở đầu bài sẽ là:

NẾU KHÔNG PHÁT SINH TRÁCH NHIỆM CỦA ĐƠN BẢO HIỂM THIỆT HẠI VẬT CHẤT THÌ ĐƠN BẢO HIỂM BI CŨNG KHÔNG CÓ TRÁCH NHIỆM BỒI THƯỜNG TRỪ TRƯỜNG HỢP VIỆC KHÔNG PHÁT SINH TRÁCH NHIỆM ẤY CHỈ ĐƠN THUẦN LÀ HẬU QUẢ CỦA VIỆC ÁP DỤNG MỘT MỨC KHẤU TRỪ NÀO ĐÓ TRONG ĐƠN BẢO HIỂM THIỆT HẠI VẬT CHẤT.

Nếu không phát sinh trách nhiệm của đơn bảo hiểm thiệt hại vật chất thì đơn bảo hiểm BI cũng không có trách nhiệm bồi thường trừ trường hợp việc không phát sinh trách nhiệm ấy chỉ đơn thuần là hậu quả của việc áp dụng một mức khấu trừ nào đó trong đơn bảo hiểm thiệt hại vật chất.

Tức là nếu chỉ vì vướng mức khấu trừ mà Đơn bảo hiểm vật chất không bồi thường được thì Đơn bảo hiểm BI vẫn có thể bồi thường nếu nguyên nhân gây ra tổn thất ấy thuộc phạm vi bảo hiểm.

Hà Vũ Hiển

(Trợ lý Ban TGĐ – Tổng Công ty Bảo hiểm Bảo Việt)