Dư địa thị trường rất lớn

Báo cáo điều tra dân số của Cục Thống kê (Bộ Tài chính) cho thấy, dân số Việt Nam đạt trên 101 triệu người năm 2024, đang trong thời kỳ cơ cấu "dân số vàng". Tầng lớp trung lưu, vốn là đối tượng khách hàng bảo hiểm tiềm năng, ngày càng mở rộng.

Trong khi đó, tỷ lệ thâm nhập bảo hiểm/GDP của Việt Nam dao động ở mức 2,3 - 2,8%, thấp hơn mức trung bình 3,35% của khối ASEAN; 5,37% của châu Á và 6,3% của thế giới.

Hiện, cả nước chỉ mới có gần 12 triệu hợp đồng bảo hiểm nhân thọ đang được phục vụ. Những con số này cho thấy Việt Nam đang có nhiều điều kiện thuận lợi để ngành bảo hiểm nhân thọ phát triển mạnh mẽ và dư địa thị trường còn rất lớn.

Cùng đó, sự tham gia của các doanh nghiệp mới, trong đó có khối ngân hàng, sẽ tạo thêm lựa chọn cho khách hàng và buộc các doanh nghiệp hiện hữu phải cạnh tranh bằng chất lượng sản phẩm, dịch vụ tốt hơn.

Theo bà Phạm Thu Phương, Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính), bảo hiểm nhân thọ không chỉ đơn thuần là sản phẩm tài chính, mà là một công cụ an sinh xã hội trên thế giới cũng như tại Việt Nam, góp phần ổn định đời sống người dân và phát triển thị trường vốn dài hạn.

Theo bà Phương, khi một hợp đồng bảo hiểm được ký kết, đó không chỉ là cam kết giữa doanh nghiệp và khách hàng, mà còn là một phần trong chiến lược phát triển bền vững của quốc gia.

Việt Nam được các nhà đầu tư trong và ngoài nước đánh giá là một trong số các thị trường bảo hiểm có tiềm năng phát triển lớn, thể hiện qua tổng thể tất cả các điều kiện thuận lợi về môi trường kinh doanh như điều kiện vĩ mô, nhân khẩu học, khung khổ pháp lý, cũng như cam kết của Chính phủ.

Từ ngày 1/7/2025, nhiều sản phẩm bảo hiểm được tái cấu trúc và đưa ra thị trường, đây là cơ hội lớn để khách hàng có thêm nhiều lựa chọn. Bởi theo Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, cho phép các doanh nghiệp chủ động thiết kế sản phẩm, chỉ phải thực hiện đăng ký chấp thuận về phương pháp, cơ sở tính phí bảo hiểm với Bộ Tài chính.

Theo lãnh đạo Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm, hiện nay, danh mục sản phẩm trên thị trường đã khá đầy đủ, từ bảo hiểm liên kết đầu tư, hỗn hợp, tử kỳ, sức khỏe… Đặc biệt, nhiều sản phẩm mới bổ sung quyền lợi về y tế, chăm sóc sức khỏe, miễn thu phí trường hợp mắc bệnh hiểm nghèo… hướng đến việc bảo vệ toàn diện.

Một trong những cải tiến quan trọng gần đây là pháp luật đặt ra yêu cầu cao hơn về tính minh bạch trong thiết kế sản phẩm, với điểm nhấn là tách biệt quyền lợi bảo vệ và quyền lợi tiết kiệm đối với các sản phẩm có tính phức tạp cao. Điều này giúp khách hàng dễ dàng hiểu, lựa chọn và tùy chỉnh gói bảo hiểm phù hợp với nhu cầu, độ tuổi, khả năng tài chính và mục tiêu cá nhân.

Bà Phạm Thu Phương cho rằng, dù đây mới chỉ là bước khởi đầu của quá trình tái cấu trúc sản phẩm. Tuy nhiên, kỳ vọng trong thời gian tới, các doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ tiếp tục nghiên cứu, phát triển các sản phẩm bảo hiểm hấp dẫn hơn nữa với nhiều dịch vụ, giá trị gia tăng cho khách hàng, ứng dụng công nghệ để giảm thiểu chi phí, đáp ứng tốt hơn nhu cầu bảo hiểm ngày càng đa dạng cũng như phù hợp với khả năng tài chính của khách hàng.

Chi trả quyền lợi bảo hiểm phải nhanh chóng, minh bạch

Với 12 triệu hợp đồng bảo hiểm nhân thọ đang được phục vụ so với dân số Việt Nam là 101 triệu người thì dư địa phát triển của ngành bảo hiểm còn rất lớn. Các chuyên gia cho rằng, để thu hút khách hàng tham gia bảo hiểm nhân thọ, một trong những vấn đề quan trọng là chi trả quyền lơi bảo hiểm phải nhanh chóng, minh bạch.

Dưới góc độ là khách hàng, trao đổi với Nhadautu.vn, chị Nguyễn Thị Thu Mừng (Phường Việt Hưng, TP. Hà Nội), người đang tham gia bảo hiểm nhân thọ với hãng Manulife và Generali cho biết, khi tham gia bảo hiểm nhân thọ, đa số khách hàng quan tâm là việc chi trả quyền lợi bảo hiểm, phía doanh nghiệp bảo hiểm cần phải thực hiện nhanh chóng và minh bạch. "Mỗi lần ốm đau phải nhập viện, việc chi trả kịp thời, nhanh chóng các quyền lợi bảo hiểm khiến tôi và cả gia đình yên tâm nên từ 7 năm trước tôi đã chi tiền để mua bảo hiểm cho các thành viên trong gia đình", chị Nguyễn Thị Thu Mừng cho biết.

Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SB Law cho rằng, để thu hút thêm khách hàng tham gia bảo hiểm nhân thọ, hành lang phát lý là vô cùng quan trọng. Chính vì thế, Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 đã quy định rất rõ về việc hình thành cơ sở dữ liệu ngành. "Đây sẽ là nền tảng để bảo vệ quyền lợi các bên, tăng minh bạch và tạo thuận lợi trong chia sẻ, đối chiếu thông tin khi tham gia bảo hiểm", Luật sư Nguyễn Thanh Hà nói.

Theo ông Ngô Trung Dũng, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, khi nhận được thông tin về các sự việc khiếu nại, bất bình của khách hàng liên quan đến sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp bảo hiểm, Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam đã đề nghị các doanh nghiệp nhanh chóng kiểm tra, xác minh thông tin do khách hàng phản ánh để kịp thời xử lý, đảm bảo quyền lợi của khách hàng trên cơ sở tuân thủ pháp luật.

Dưới góc độ cơ quan quản lý nhà nước, bà Phạm Thu Phương, Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) cho biết, đơn vị này hiện đang phối hợp chặt chẽ với các đơn vị trong Bộ Tài chính để triển khai dự án này. Tuy nhiên, theo bà Phương, để cơ sở dữ liệu được vận hành, cần xây dựng các quy định pháp luật cụ thể, khả thi liên quan đến chia sẻ dữ liệu, giúp doanh nghiệp có thể chia sẻ dữ liệu theo đúng quy định về bảo vệ thông tin khách hàng, đảm bảo tính minh bạch và nhất quán, tiến tới hình thành một cơ sở dữ liệu lớn mang tính toàn ngành.

Ngoài ra, theo bà Phương, việc chuẩn hóa, tích hợp và chia sẻ dữ liệu từ tất cả các chủ thể đòi hỏi một quy trình chặt chẽ, đồng bộ về kỹ thuật và pháp lý, cùng sự hợp tác chặt chẽ giữa Nhà nước và doanh nghiệp. Khi cơ sở dữ liệu đi vào vận hành, thông tin của toàn bộ 85 doanh nghiệp bảo hiểm và môi giới bảo hiểm sẽ được tích hợp, trước mắt phục vụ công tác quản lý nhà nước.

"Bảo hiểm nhân thọ không chỉ đơn thuần là sản phẩm tài chính, mà là một công cụ an sinh xã hội, trên thế giới cũng như tại Việt Nam, góp phần ổn định đời sống người dân và phát triển thị trường vốn dài hạn", bà Phương cho nhấn mạnh.

Mục tiêu 18% dân số tham gia bảo hiểm nhân thọ vào năm 2030

Theo Quyết định số 07/QĐ-TTg ngày 5/1/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường bảo hiểm Việt Nam đến năm 2030, Chính phủ đã đặt ra mục tiêu lớn cho thị trường bảo hiểm là có 18% dân số sẽ tham gia bảo hiểm nhân thọ vào năm 2030. Tuy nhiên, tính đến thời điểm hiện tại, theo số liệu của IAV, mới chỉ 11,7% dân số Việt Nam có bảo hiểm nhân thọ, trong khi tỷ lệ này tại Philippines là khoảng 38%, Malaysia đạt khoảng 50%, Singapore khoảng 80%, Mỹ khoảng 90%...

Đây là mục tiêu, theo nhiều chuyên gia, là "rất dễ cán đích" vì Việt Nam đang thời kỳ "dân số vàng"; tầng lớp trung lưu, vốn là đối tượng khách hàng bảo hiểm tiềm năng, ngày càng mở rộng.

Để đạt được mục tiêu trên, về phía các cơ quan quản lý nhà nước cần phải đưa ra nhiều giải pháp để thực hiện. Trước tiên, quan trọng nhất là phải sửa đổi, bổ sung Luật Kinh doanh bảo hiểm để kịp thời tháo gỡ vướng mắc cho doanh nghiệp, đồng thời tiệm cận với chuẩn mực quốc tế.

Được biết, thực hiện các chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính, Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) đã trực tiếp làm việc với các doanh nghiệp, nắm bắt khó khăn, vướng mắc, trên cơ sở đó dự thảo luật Sửa đổi, bổ sung Luật Kinh doanh bảo hiểm, với mục tiêu trình Chính phủ, trình Quốc hội thông qua trong năm 2025 nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển.

Bà Phạm Thu Phương, Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm cho biết, đơn vị này hiện cũng đang tích cực phối hợp với các doanh nghiệp bảo hiểm và Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam nghiên cứu các kinh nghiệm quốc tế để xây dựng, triển khai mô hình quản lý, giám sát trên cơ sở rủi ro nhằm tăng cường tính chủ động của các doanh nghiệp bảo hiểm trong hoạt động kinh doanh, tính minh bạch của thị trường, đưa thị trường bảo hiểm Việt Nam tiệm cận các chuẩn mực quốc tế.

Tăng cường năng lực tài chính, quản lý rủi ro, quản trị doanh nghiệp, chất lượng dịch vụ khách hàng và công khai minh bạch của doanh nghiệp bảo hiểm. Cụ thể như, xây dựng đầy đủ hệ thống quản trị rủi ro tại doanh nghiệp bảo hiểm; tăng cường công khai thông tin đầy đủ, kịp thời nhằm giúp bên mua bảo hiểm và các tổ chức có liên quan hiểu rõ về cơ cấu tổ chức, tình hình hoạt động kinh doanh, tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Phát triển, đa dạng hóa sản phẩm bảo hiểm như đẩy mạnh các sản phẩm có ý nghĩa cộng đồng, góp phần ổn định an sinh xã hội (bảo hiểm vi mô, bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm hưu trí tự nguyện...).

Khuyến khích các sản phẩm bảo hiểm được thiết kế theo hướng cá nhân hóa đặc tính, nhu cầu của khách hàng. Đẩy mạnh ứng dụng giao dịch điện tử, chữ ký điện tử, hợp đồng điện tử trong giao dịch bảo hiểm.

Ngoài ra, tập trung xây dựng cơ sở dữ liệu chung của thị trường bảo hiểm. Bên cạnh cổng thông tin báo cáo kết nối với doanh nghiệp đang bắt đầu đưa vào vận hành, thời gian tới, Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm sẽ nghiên cứu triển khai phát triển cơ sở dữ liệu thị trường bảo hiểm, phục vụ quản lý, giám sát trong tình hình mới.

Tăng trưởng dương trở lại sau giai đoạn giảm tốc 2023-2024

Sau giai đoạn giảm tốc 2023-2024, lĩnh vực bảo hiểm nhân thọ đã tăng trưởng dương trở lại trong 6 tháng đầu năm 2025, nhưng được dự báo khó đạt mức tăng 2 con số cả năm vì nhiều nguyên nhân.

Hiệu ứng “chốt sản phẩm cũ” đã tạo cú huých doanh số nửa đầu năm 2025, giúp thị trường bảo hiểm ghi nhận mức tăng trưởng khá sau giai đoạn trầm lắng 2023-2024.

Số liệu thống kê của Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam (IAV) cho biết, tổng doanh thu phí bảo hiểm 6 tháng đầu năm 2025 toàn thị trường ước đạt 114.800 tỷ đồng, tăng 5% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, doanh thu phí lĩnh vực bảo hiểm nhân thọ ước đạt 72.094 tỷ đồng, tăng 2,4%.

Theo một số nhận định, doanh thu phí bảo hiểm nhân thọ trong nửa đầu năm 2025 được thúc đẩy chủ yếu nhờ hiệu ứng “chốt sản phẩm cũ” trước khi quy định mới có hiệu lực (từ ngày 1/7/2025), cho nên dư địa tăng trưởng trong nửa cuối năm sẽ phụ thuộc nhiều vào khả năng tái cấu trúc và đổi mới sản phẩm của từng doanh nghiệp.

Trao đổi với Nhadautu.vn, một chuyên gia lâu năm về bảo hiểm nhân thọ cho rằng, bảo hiểm hoạt động trên nguyên tắc số đông bù số ít. Mối quan hệ trong hoạt động bảo hiểm không chỉ là mối quan hệ giữa doanh nghiệp bảo hiểm và người được bảo hiểm, mà suy rộng ra đó là mối quan hệ giữa những người được bảo hiểm thông qua cơ chế hình thành và sử dụng quỹ bảo hiểm. Tập hợp các khoản phí bảo hiểm mà số đông bên mua bảo hiểm đóng vào một quỹ chung chính là để trang trải, bù đắp cho những thiệt hại, mất mát của số ít người không may mắn khác cùng tham gia bảo hiểm.

"Thực chất bảo hiểm là việc phân chia tổn thất của một số ít người cho tất cả những người tham gia cùng chịu. Đây chính là ý nghĩa nhân văn của bảo hiểm, thể hiện tinh thần tương trợ chia sẻ khó khăn, mất mát thiệt hại khi gặp hoạn nạn giữa những người tham gia bảo hiểm", vị chuyên gia nói.

Theo vị chuyên gia này, ở Việt Nam, sau khoảng gần 30 năm hình thành và phát triển, thị trường bảo hiểm nhân thọ đến nay đã có nhiều doanh nghiệp tham gia, cung cấp hàng trăm sản phẩm bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm sức khỏe. Quyền lợi bảo hiểm cũng được mở rộng hơn, ngoài các quyền lợi bảo vệ còn có các quyền lợi về đầu tư, tích lũy, đảm bảo cho người tham gia bảo hiểm yên tâm hưởng thụ cuộc sống và dự phòng các kế hoạch tài chính cho tương lai./.

Ths. Nguyễn Phong Cầm